Уметнички приказ на супернова 1993J. Користејќи го вселенскиот телескоп Хабл, астрономите ја идентификувале сината ѕвезда која согорува хелиум во центарот на маглината која е составена од остатоци на супернова и е во фаза на ширење. Заслуга: НАСА, ЕСА, Г. Бекон (STScI)
Ѕвездата придружничка одговорна за предизвикувањето на овој необичен вид на супернова е идентификувана по 20 години истражување, потврдувајќи ги нашите претпоставки за тоа како се случуваат овие појави. „Ова е како место на злосторството, а ние конечно го идентификувавме сторителот“, изјави професорот Алекс Филипенко од Универзитетот Беркли во Калифорнија. „Ѕвездата придружничка украла еден куп водород пред да експлодира примарната ѕвезда.“
Суперновите се класифицирани во зависност од нивниот спектар, како одраз на условите што предизвикале ѕвездата што ги формира да експлодираат. Типот IIb супернови се еден од најретките видови. Додека типот Ib суперновите немаат водород и малку силициум, нормалниот тип II покажува водород. Типот IIb, од друга страна, започнува да личи како типична супернова од тип II пред да почне да се појавува повеќе како Ib супернова.
Како типот II, така и типот Ib суперновите се резултат на потрошување на горивото на масивните ѕвезди што води до нивен колапс проследен со експлозија, за разлика од многу поинаквите извори на Ia појавите. Разликата е во тоа што водородот во типот Ib супернови е издуван од силните ѕвездени ветрови или присвоен од ѕвездата придружничка, пред да се случи самата експлозијата. Ова е можно затоа што старите ѕвезди стануваат слоевити, со тешки елементи во нивното јадро и водород на површината.
Тип IIb суперновите првично имаат само малку водород во нивниот спектар, но доволно за да се класифицираат како тип II. Сепак, ова исчезнува кога осветлувањето го поминува својот врв. Се смета дека во овие случаи, поголемото количество од водородот е присвоено од страна на голема ѕвезда придружничка. Останува доволно за да биде првично видлива, но најповршниот слој станува транспарентен како што гасовите се шират и оддалечуваат по експлозијата.
Тип IIb суперновите се ретки, а оние доволно блиску за идентификација на ѕвездата придружничка се уште поретки. Како резултат на тоа, SN 1993J, што се случи на космички малата 11 милиони светлински години одддалеченост во галаксијата M81, стана една од најпознатите интензивно проучувани ѕвездени експлозии на сите времиња. Сепак, до сега, идентитетот на ѕвездата придружничка остана мистерија.
„Бинарниот систем е веројатно потребен за да се изгуби поголемиот дел од водородот од примарна ѕвезда пред експлозијата. Проблемот е во тоа што, до денес, директното набљудување на претпоставените бинарни ѕвезди придружнички беше тешко да се направи, бидејќи тие се толку бледи во споредба со самата супернова“ изјави д-р Ори Фокс, исто така од Беркли. Иако ова е проблем со пронаоѓање на сите придружнички на суперновите, потрагата беше особено тешка во овој случај, бидејќи областа околу суперновата е преполна со ѕвезди.
Меѓутоа, во Астрофизичкото списание (Astrophysical Journal) Фокс и Филипенко го идентификуваа најверојатниот кандидат, врз основа на Хабловите интензивни мерења на ултравиолетова светлина, за ѕвезда која има присвоено дополнително водород на овој начин. Откритието ја зголемува увереноста во нашите модели на тип IIb супернови и тип II појави во целина.
Превод: Боро Костевски
Извор: IFLS
