Група на астрономи од Универзитетите во Гронинген, Неапол и Бон развија метод со кој можат да најдат гравитациски леќи меѓу огромните купови информации од набљудувањата. Методот се базира на истиот алгоритам за вештачка интелигенција кој Гугл, Фејсбук и Тесла го користеа во последните неколку години. Истражувачите го објавија нивниот метод заедно со најновите 56 кандидати за гравитациски леќи во последното ноемвриско издание на Кралското Астрономско Друштво.
Дури и кога една галаксија е скриена зад друга, постои начин да ја набљудуваме скриената галаксија, и тоа преку познатиот феномен на гравитациска леќа. Овој феномен произлегува од познатата Теорија на релативноста на Алберт Ајнштајн, според која масата може да го смени правецот на протегање на светлината, односно да ја искриви, така што можеме да видиме објект кој се наоѓа зад друг објект со слична големина.
Примерок од рачно изработени слики кои биле користени од страна на астрономите за тренирање на невронските мрежи. Заслуги: Enrico Petrillo, University of Groningen
Инаку, интересот за гравитациските леќи доаѓа од нивната улога во потрагата по темната материја. Но, оваа потрага воопшто не е лесна, бидејќи треба да сортираат илјадници фотографии и покрај помошта од илјадници волонтери низ целиот свет. Благодарение на новите телескопи кои рефлектираат големи сектори од ноќното небо, додадени се милиони фотографии и луѓето не можат да одржат чекор со ова темпо на додавање слики.
За да се обидат да го следат темпото астрономите го воведоа методот на т.н. „конволуциски невронски мрежи“. Гугл го искористи за да добие натпревар во Го против светскиот шампион, Фејсбук го користи за да ги препознае сликите на вашиот времеплов, а Тесла со негова помош работи на автомобили кои самите се управуваат. Астрономите ја „тренираа“ мрежата со помош на милиони фотографии од гравитациски леќи, за да ја тестираат мрежата на мало делче од небото. Тоа делче има површина од 255 квадратни степени, што е само половина процент од небото.
Со помош на вештачка интелигенција, астрономите открија 56 нови кандидати за гравитациски леќи, а на оваа фотографија се прикажани три од тие кандидати. Заслуги: Carlo Enrico Petrillo, University of Groningen
Кандидати за гравитациски леќи
Мрежата првично најде 761 кандидат за гравитациска леќа. По визуелната проверка од астрономите, оваа бројка беше сведена на 56 кандидати, кои сè уште треба да бидат потврдени од поголем телескоп, како Хабл. Вреден за споменување е и фактот дека невронските мрежи детектираа две познати гравитациски леќи, но не регистрираа трета ваква леќа. Третата беше релативно мала леќа, за чија детекција на мрежата ѝ е потребна дополнителна калибрација. Целта на астрономите е во иднина мрежата да се оспособи за регистрирање на уште помали леќи и за отфрлање на лажните леќи, со што ќе исчезне потребата за визуелна проверка и сè ќе биде автоматизирано.
Прегледот Kilo-Degree
Карло Енрико Петријо (Универзитетот во Гронинген, Холандија) е прв автор на научниот труд кој вели дека ова е првпат конволуциска невронска мрежа да се користи за наоѓање специфични објекти во астрономијата, но во исчекување е многу брзо ова да стане стандарден метод, со оглед на сè поголемиот квантитет на податоци кои ќе треба да се испитуваат во идните истражувања.
Мрежата податоците ги добила од прегледот Kilo-Degree. Проектот го користи телескопот VLT на ЕЅО (European Southern Observatory) кој се наоѓа на ридот Паранал во Чиле. Придружната панорамска камера OmegaCAM развиена е под холандско водство.
Превод: Милан Велков
Извор: Phys
