Колку е темно твоето небо? Односот помеѓу светлосното загадување и астрономијата ги загрижува и аматерите и професионалните астрономи. Дали вашето небо е доволно темно? Прецизен одговор на ова прашање е корисен за споредување на местата за набљудување и, уште поважно, за одредување дали локацијата е доволно темна за да ви овозможи да ги турнете очите, телескопот или камерата до нивните теоретски граници. Исто така, потребни ви се точни критериуми за проценување на условите на небото при документирање на необични или гранични набљудувања, како што се екстремно долга опашка на кометата, слаба аурора или суптилни карактеристики во галаксиите.
М33 треба да биде видлив под небото од класа 4. Галаксијата М33 во Триаголум е клучен показател за условите на небото. Целосно приспособен набљудувач за темно небо треба да може да го забележи небото доволно добро за да ја оцени класата 4 или подобро на Бортле скалата. Заслуги: Акира Фуџи
Светлинско загадувањеи астрономија
На интернет огласните табли и новинските групи гледаме многу објави од почетници (а понекогаш и поискусни набљудувачи) кои се прашуваат како да го проценат квалитетот на нивното небо со голем интерес за светлосното загадување и астрономијата. За жал, повеќето од денешните гледачи на ѕвезди никогаш не набљудувале под навистина темно небо, па затоа им недостасува референтна рамка за мерење на локалните услови. Многумина опишуваат набљудувања направени на „многу темни“ места, но од описите е јасно дека небото мора да било умерено темно. Повеќето аматери денес не можат да стигнат до навистина темна локација на разумно растојание за возење. Така, кога ќе пронајдат место за набљудување каде што ѕвездите со магнитуда6,0 до 6,3 се маргинално видливи со голо око, тие веруваат дека ја лоцирале набљудувачката Нирвана!
Пред 30 години можеше да се најде навистина темно небо на еден час возење од главните населени центри. Денес честопати треба да патувате 200 километри или повеќе. Се повеќе гледа до кој степен постојано растечкото светлосно загадување го осветлува небото. Се повеќе сме сведоци на преосветлено небо од делови на високо урбанизираниот модерен свет.
Граничната магнитуда не е доволна
Астрономи аматери обично го оценуваат нивното небо забележувајќи ја големината на најбледата ѕвезда видлива со голо око. Сепак, граничната магнитуда на голо око (naked-eye limiting magnitud – NELM) е лош критериум. Премногу зависи од визуелната острина на човекот (острината на видот), како и од времето и трудот потрошени за да се видат најбледите можни ѕвезди. „Небото со магнитуда од 5,5 магнитуди“ на една личност е „небото со магнитуда од 6,3 магнитуди “ на друго лице. Покрај тоа, набљудувачите на длабокото небо треба да ја проценат видливоста и на ѕвездените и на неѕвездените објекти. Скромната количина на светлосно загадување ги деградира дифузните објекти како што се комети, маглини и галаксии многу повеќе од ѕвездите.
За да се помогне на набљудувачите да ја проценат вистинската темнина на локацијата, создадена е скала од девет нивоа. Се заснова на речиси 50-годишно искуство во набљудување на Џон Бортл (John E. Bortle). Се надеваме дека ќе се покаже корисно за набљудувачите – иако може да зашемети, па дури и да разочара нокој набљудувачи. Доколку стапи во широка употреба, ќе обезбеди конзистентен стандард за споредување на набљудувањата со светлосното загадување. Истражувачите, исто така, би биле подобро способни да ја проценат веродостојноста на необично или маргинално набљудување. Наоколу, тоа би можело да биде благодет за оние од нас кои редовно го скенираат небото.
Колку е темно? Оценете го вашето небо
Истата панорама на соѕвездието на урбаното небо од класа 8 или 9. Заслуги: Џон Бјанки
Класа 1: Одлична локација на темно небо
Со голо око, граничната магнитуда е 7,6 до 8,0 (со напор), иако присуството на Јупитер или Венера на небото се чини дека ја деградира темната адаптација. Зодијакалната светлина, гегеншајнот и зодијачната лента се видливи – зодијачната светлина до впечатлив степен, а зодијачната лента го опфаќа целото небо. Галаксијата М33 е очигледен објект со голо око дури и со директна визија. Регионите на Скорпија и Стрелец на Млечниот Пат фрлаат очигледни дифузни сенки на земјата. Сјајот на атмосферата, многу слаб, природно настанат сјај, најочигледен на околу 15° од хоризонтот, е лесно видлив.
Со опсег од 32 сантиметри (12½ инчи), ѕвездите со магнитуда17,5 можат да се откријат со напор, додека инструментот од 50 сантиметри (20 инчи) што се користи со умерено зголемување ќе достигне 19-та светлинска величина. Ако набљудувате на поле покриено со трева, оградено со дрвја, вашиот телескоп, придружниците и возилото се речиси целосно невидливи. Ова е нирвана на набљудувачи!
Класа 2: Типична навистина мрачна локација
Сјајот на атмосферата може да биде слабо забележлив долж хоризонтот. М33 прилично лесно се гледа со директен вид. Летниот Млечен Пат е високо структуриран со голо око, а неговите најсветли делови изгледаат како мермер со вени кога се гледа со обичен двоглед. Зодијачка светлина е сè уште доволно светла за да фрла слаби сенки непосредно пред зори и по самрак, а нејзината боја може да се види како јасно жолтеникава во споредба со сино-белата на Млечниот Пат. Облаците на небото се видливи само како темни дупки или празнини во ѕвездената позадина. Вашиот телескоп и околината можете да го видите само нејасно, освен онаму каде што се проектираат наспроти небото. Многу од глобуларните јата на Месие се видливи објекти со голо око. Граничната магнитуда на голо око е слаба од 7,1 до 7,5, додека телескопот од 32 сантиметри достигнува магнитуда од 16 или 17.
Класа 3: Рурално небо
Некои индикации за светлосно загадување се очигледни долж хоризонтот. Облаците може да изгледаат слабо осветлени во најсветлите делови на небото во близина на хоризонтот, но се темни над главата. Млечниот Пат сè уште изгледа сложен, а глобуларните јата како што се М4, М5, М15 и М22 се сите видливи објекти со голо око. М33 лесно се гледа со страничен вид. Зодијачката светлина е впечатлива во пролет и есен (кога се протега 60° над хоризонтот по самрак и пред зори) и нејзината боја е слабо означена. Вашиот телескоп е нејасно видлив на растојание од 6 или 9 метри. Гранична магнитуда на голо око е од 6,6 до 7,0, а рефлектор од 32 см ќе достигне до 16-та магнитуда.
Класа 4: рурална/приградска транзиција
Слика 3: Зимски соѕвездија на преодно небо од приградски или рурално-приградски град, со зимскиот Млечен Пат видлив, но не и драматично. Таквото небо, прилично добро според стандардите на многу луѓе, може да оцени со 4 или 5 на скалата на Бортл. Многу побледи ѕвезди отколку што се прикажани овде би биле видливи со внимателно испитување. Зимски соѕвездија видени на небо од класа 4 или 5. Заслуги: Џон Бјанки
Прилично очигледни куполи со светлосно загадување се очигледни над населените центри во неколку насоки. Зодијачката светлина е јасно видлива, но не се протега ни на половина пат до зенитот на почетокот или крајот на самракот. Млечниот Пат многу над хоризонтот е сè уште импресивен, но нема сè освен најочигледната структура. M33 е тешко видлив објект и може да се забележи само кога е на височина поголема од 50° над хоризотот. Облаците во насока на изворите на светлосно загадување се осветлени, но само малку, и сè уште се темни над главата. Можете да го забележите вашиот телескоп прилично јасно на далечина. Максималната ограничувачка величина на голо око е од 6,1 до 6,5, а рефлектор од 32 cm што се користи со умерено зголемување ќе открие ѕвезди со магнитуда 15,5.
Класа 5: Приградско небо
Во најдобрите пролетни и есенски ноќи се гледаат само навестувања на зодијачната светлина. Млечниот пат е многу слаб или невидлив во близина на хоризонтот и изгледа прилично испран над главата. Изворите на светлина се очигледни во повеќето, ако не и во сите правци. На поголемиот дел или на целото небо, облаците се значително посветли од самото небо. Границата за голо око е околу 5,6 до 6,0, а рефлектор од 32 сантиметри ќе достигне околу 14,5 до 15 степени.
Класа 6: Светло приградско небо
Ниту една трага од зодијачната светлина не може да се види, дури и во најдобрите ноќи. Сите индикации за Млечниот Пат се очигледни само кон зенитот. Небото на 35° од хоризонтот свети сиво-бело. Облаците насекаде на небото изгледаат прилично светли. Немате проблем да гледате окулари и додатоци за телескоп на масата за набљудување. М33 е невозможно да се види без двоглед, а М31 (галаксија Андромеда) е само скромно видлив со голо око. Границата за голо око е околу 5,5, а телескопот од 32 сантиметри што се користи со умерена моќност ќе прикажува ѕвезди со магнитуда од 14,0 до 14,5.
Класа 7: приградска/урбана транзиција
Целата заднина на небото има нејасна, сивкасто бела нијанса. Силни извори на светлина се евидентни во сите правци. Млечниот Пат е целосно невидлив или речиси невидлив. М44 или М31 може да се видат со голо око, но се многу нејасни. Облаците се осветлени. Дури и кај телескопите со умерена големина, најсветлите објекти на Месие се бледи духови на нивниот вистински сјај. Граничната магнитуда на голо око е 5,0 ако навистина се обидете, а рефлектор од 32 см едвај ќе достигне 14-та светлинска величина.
Класа 8: Градско небо
Небото свети белузлаво сиво или портокалово, а вие можете да ги читате насловите на весниците без тешкотии. М31 и М44 може едвај да се видат од искусен набљудувач во добри ноќи, а само светлите објекти на Месие можат да се забележат со телескоп со скромна големина. Некои од ѕвездите што ги сочинуваат познатите обрасци на соѕвездија тешко се гледаат или се целосно отсутни. Голо око може да издвои ѕвезди со магнитуда 4-5во најдобар случај, ако знаете само каде да погледнете, а ѕвездената граница за рефлектор од 32 сантиметри е малку подобра од магнитуда 13.
Класа 9: Внатрешно градско небо
Целото небо е силно осветлено, дури и во зенитот. Многу ѕвезди сочинуваат познати фигури на соѕвездија се невидливи, а слабите соѕвездија како Ракот и Рибите воопшто не се гледаат. Освен можеби Плејадите, ниту еден објект на Месие каталог не е видлив со голо око. Единствените небесни објекти кои навистина обезбедуваат пријатен телескопски поглед се Месечината, планетите и неколку од најсветлите ѕвездени јата (ако можете да ги најдете). Граничната магнитуда на голо око е 4,0 или помалку.
Превод: Радан Митровиќ
Извор: skyandtelescope.org
