Персеверанс, ровер на НАСА на Марс, собра примерок наречен „Сафир Кањон“ од карпа именувана „Чејава Фолс“ во древното корито на река Неретва во кракот на кратерот Језеро. Новата студија, објавена во научниот журнал Nature, покажува дека примерокот носи потенцијален биосигнал, состав или структура што може да има биолошко потекло, но бара дополнителна анализа за да се потврди.
Зошто ова е важно
Откритието е значајно затоа што ги комбинира неколку критични фактори кои на Земјата често се поврзуваат со зачувување на древен живот: седиментни карпи (глина и ситен песок), присуство на органски јаглерод и минерали кои можат да резултираат од биолошки процеси. Овие услови на Земјата често создаваат „фосили“ или траги од микроби кои можат да се проучуваат со денешните аналитички техники.
,
Анимирана репродукција: како некогаш водата тече низ Неретва Валис и ги обликува Bright Angel формациите, каде беше пронајден потенцијалниот биосигнал.
Научниците ја опиша оваа најава со умерен оптимизам: истражувачите користат термините „потенцијален биосигнал“ и „можен“ бидејќи постојат и абиотски (неживи) механизми кои можат да создадат слични минерални комбинации.
Каде и како беше пронајдено
Роверот беше на Bright Angel формацијата — карпест регион покрај Неретва Валис, долина долга речиси четвртина милja (околу 400 метри) која некогаш носела течна вода во кратерот Језеро. Во јули 2024 година, во рамките на оваа формација, тимот забележа камен со форма на стрелка долг околу 1 метар на кој имаше „шарени точки“ кои привлекоа внимание.
Текст под слика: Симулација на исчезнување на вода со текот на времето во Неретва Валис и местото каде rover-от Perseverance зема примерокот „Сапфир Канион“ од карпата „Чејава Фолс“ (credit: НАСА).
Првично, инструментите PIXL (X-ray lithochemistry) и SHERLOC (Raman и луминофора за органски материјали) направија блиски мерења и забележаа редок минеролошки распоред — точките, именувани од тимот како „шарите на леопард“, се составени од две железни минерални фази: вивианит (хидратиран железен фосфат) и грегит (железов сулфид). На Земјата, вивианит се јавува во седименти и около разложено органско ткиво, додека некои облици на грегит можат да бидат произведени од микроби.
Зошто комбинацијата е интересна
Истражувачите сметаат дека оваа специфична комбинација може да укажува на реакции со вклучување на електрони помеѓу органски материјали и седиментот, процес кој на Земјата може да биде користен од микроорганизми како извор на енергија. Името на таквите „реактивни фронтови“ — точките каде што минералите се сменуваат, често е поврзано со активности кои на Земјата се следат како траги на живот.
Сепак, научниците се внимателни: вивианит и грегит може да се формираат и без живот. Можни абиотски сценарија вклучуваат долготрајни високи температури, кисели услови или катализа од органски соединенија, а за да се избалансираат овие објаснувања, тимот ги провери индикаторите за такви услови и не најде јасни докази за нив во Bright Angel карпите.
Што ни кажува возраста на карпите
Интересно е дека „Чејава Фолс“ е меѓу помладите седиментни карпи што ги испитува Персевиранс Претходно се мислеше дека најдобри кандидати за зачувување на древен живот би биле постари карпи, но ова откритие ја отвора можноста дека потенцијалните траги од живот можеле да опстанат и во помлади слоеви. Тоа значи дека периодите на погодност за живот на Марс можеби траеле подолго или се јавувале подоцна отколку што порано се претпоставуваше.
Какво понатамошно верификување е потребно
Науката бара строга верификација пред да се направат големи тврдења. Во статијата, тимот ја нагласува потребата од уште подетални анализи, вклучувајќи лабораториски тестови на примероците, компаративни студии со познати абиотски процеси и размена на податоците со пошироката научна заедница. За оваа цел, објавувањето во Nature е важен чекор: обезбедува рецензирана основа и материјал што другите истражувачи можат да го проучуваат и да понудат алтернативни толкувања.
Алати за процена на докази: CoLD и Standards of Evidence
За да ја потврди сигурноста на вакви наоди, астробиолозите користат рамки како CoLD (Confidence of Life Detection) скалата — систем со седум чекори кој помага да се оцени колку набљудувањата блиску или далеку се од убедливите докази за живот. Овие стандарди ја подобруваат транспарентноста и помагаат во споредување на резултатите од различни мисии.
Означена со седум нивоа, скалата за доверба во откривање на живот (CoLD) претставува напредување во сигурноста дека одреден сет на набљудувања може да се смета како доказ за живот.
Кредит: НАСА
Што следува
Примерокот „Сафир Кањон“ е еден од 27 јадра што Персевиранс ги собра од слетувањето во февруари 2021 година. Тимот продолжува да ги анализира податоците и да ги подготвува примероците за евентуални идни мисии кои би можеле да ги донесат назад на Земјата за детални лабораториски испитувања.
Научниците и јавноста треба да останат добро информирани, но и внимателни, научниот процес бара време и верификација. Дури и ако абиотските објаснувања се покажат како веројатни, самиот факт дека имаме детални податоци од минералите и органските состојки формираат интересни патерни, е голем напредок во разбирањето на геохемијата и историјата на Марс.
Заклучок (за насловнина/издвоено):
Откритието на потенцијален биосигнал во примерокот „Сафир Кањон“ не значи дека сме нашле живот на Марс, но претставува најблизок случај досега и силен показател дека зачувувањето на можни биолошки траги на Марс е реална можност. Следните чекори, лабораториски анализи, споредби со абиотски сценарија и можеби донесување примероци на Земјата, ќе бидат клучни за да се открие вистинската природа на овие минерални леопард точки.
Скопско астрономско друштво
