Роверот Кјуриосити го истражува кратерот Гејл на Марс. Пред роверот има две дупки од дупчалката за собирање на примероци на роверот, како и неколку потемни карактеристики кои биле исчистени од прашина. Овие рамни карактеристики се составени од манган оксиди и се отпорни на ерозија, така што е потребно изобилие на течна вода и високо оксидирачки услови за да бидат создадени. Откривањето на овие материјали укажува дека атмосферата на Марс можеби некогаш содржела многу повеќе слободен кислород отколку што може да забележиме денес. Заслуга: MSSS/JPL/NASA (PIA18390)
Откритието на манган оксиди на карпи на Марс може да ни каже дека Црвената Планета била многу послична на Земјата отколку што претходно мислевме. Нов труд открива дека роверот Кјуриосити (Curiosity) на НАСА детектирал високи нивоа на манган оксиди на карпи на Марс, што може да укажува на постоење на високи нивоа на атмосферски кислород на нашата соседна планета. Откривањето на повеќе кислород во раната атмосфера на Марс, како и доказите за антички езера, откриваат колку во далечното минато Марс бил сличен на Земјата.
„Единствениот начин за настанување на овие материјали на манган, за кој знаеме ние на Земјата, вклучува атмосферски кислород или микроби,“ вели Нина Ланза, планетарен научник во Националната Лабораторија Лос Аламос и водечки автор на објавениот труд. „Сега гледаме манган оксиди на Марс и се прашуваме како тие би можеле да се формираат.“
Ланза користи инструмент наречен ChemCam кој е развиен во Лос Аламос и е поставен на Кјуриосити за анализа на хемискиот состав на камењата на Марс. Во помалку од 4 години, колку што е Кјуриосити на Марс, ChemCam успеал да анализира околу 1500 карпи и примери од почва.
Микроби се чинат како нереално објаснување во овој момент, вели Ланза, но идејата дека атмосферата на Марс содржела повеќе кислород во минатото се чини возможна. „Овие високо-манганови материјали не би можеле да се формираат без огромни количини на течна вода и силно оксидирачки услови,“ вели Ланза „Овде на Земјата, сме имале големи количини на вода, но не и широко распространети наталожувања на манган оксиди сè додека нивоата на кислород во атмосферата не биле зголемени од фотосинтеза на микроби.“
Во геолошкиот запис на Земјата, појавата на висока концентрација на манган е важен показател на големата промена во составот на нашата атмосфера, од релативно ниски нивоа на кислород до атмосфера богата со кислород како што имаме денес. Присуството на исти типови на материјали на Марс укажува дека нешто слично се случило и таму. Ако е тоа случајот, тогаш како била создадена таа средина богата со кислород?
„Еден потенцијален начин на кој кислородот би можел да се најде во атмосферата на Марс е од распаѓањето на вода кога Марс го губел своето магнетно поле,“ вели Ланза. „Се смета дека во ова време од историјата на Марс, водата била присутна во многу поголеми количини.“ Без заштитно магнетно поле кое би ја штитело површината од јонизирачка радијација, радијацијата започнала да ги дели молекулите на вода во водород и кислород. Поради релативно малата гравитација на Марс, не можел да ги задржи многу лесните атоми на водород, но потешките атоми на кислород заостанале. Голем дел од овој кислород отишол во карпите, доведувајќи до ‘рѓосаната црвена прашина што ја прекрива површината денес. Додека познатите црвени оксиди на железото бараат само ниско оксидирачка околина за да се формираат, за оксидите на манган потребна е силна оксидирачка околина. Овие резултати укажуваат дека условите во минатото биле многу пооксидирачки (богати со кислород) отколку што се сметало порано.
„Тешко е да се потврди дали ова сценарио за атмосферскиот кислород на Марс навистина се случило,“ додава Ланза. „Но важно е да се забележи дека оваа идеја претставува напуштање на досегашното сознание за тоа како може планетарната атмосфера да биде оксидирана.“ Досега, изобилието на атмосферски кислород се третирало како биолошки потпис, или знак за живот.
Следен чекор е научниците подобро да ги разберат знаците на небиолошки наспроти биолошки манган оксид, што е директно произведен од микроби. Доколку е возможно да се разликуваат манган-оксидите произведени од животни форми и оние произведени од небиолошки настани, тоа сознание може директно да биде применето во набљудувањето на манганот на Марс за подобро да се разбере неговото потекло.
Мангановите материјали биле пронајдени во пукнатини исполнети со минерали во регионот Кимберли на кратерот Гејл, каде роверот Кјуриосити истражува последните четири години. Но ова не е единственото место на Марс каде е пронајдено изобилие на манган. Роверот Опортјунити, кој го истражува Марс од 2004, неодамна откри манганови талози на местото каде што слета, илјадници милји оддалечено од Кјуриосити. Ова ја поддржува идејата дека условите да се формираат овие материјали биле присутни многу пошироко од кратерот Гејл.
Извор: Phys
Превод: Биљана Велинова
